Tài liệu tham khảo là một trong những phần không thể thiếu trong mỗi bài luận văn, nó giúp bài luận có thêm luận cứ thuyết phục hơn từ những nguồn nghiên cứu tin cậy. Tuy nhiên, không phải ai cũng có kinh nghiệm để sắp xếp tài liệu một cách chuẩn xác. Vậy thì, hãy tham khảo bài viết dưới đây của Tri Thức Cộng Đồng để biết chi tiết về cách sắp xếp tài liệu tham khảo trong luận văn đúng chuẩn nhất.
Thông thường, theo quy chuẩn quốc tế, có 4 kiểu trích dẫn tài liệu phổ biến:
- Kiểu trích dẫn APA
- Kiểu trích dẫn MLA
- Kiểu trích dẫn Harvard
- Kiểu trích dẫn Chicago và Turabian
Chủ yếu trong các trường học ở Việt Nam thường ưa chuộng cách trích dẫn tài liệu theo chuẩn APA. Do đó, trong bài viết dưới đây, Trung tâm sẽ hướng dẫn quý đọc giả sắp xếp tài liệu theo khảo theo đúng chuẩn APA.
APA (American Psychological Association) là một trong những cách trích dẫn tài liệu bắt nguồn từ Mỹ vào năm 1929. Kiểu trích dẫn này chú trọng vào tên tác giả và thời gian công bố công trình nghiên cứu.
1. Quy tắc sắp xếp tài liệu tham khảo chung
Cách sắp xếp danh mục tài liệu tham khảo trong luận văn sẽ thể hiện tính chuyên nghiệp của bài làm, đồng thời có tính phân loại để người đọc dễ tìm kiếm. Có 2 trường hợp sắp xếp tài liệu tham khảo chung, đó là:
- Sắp xếp theo từng ngôn ngữ
- Sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái theo tên tác giả
Ứng với mỗi tác phẩm luận văn sẽ có cách sắp xếp phần trích dẫn tài liệu tham khảo khác nhau.
1.1. Sắp xếp tài liệu tham khảo theo từng ngôn ngữ
Đối với những loại tài liệu tham khảo có nhiều ngôn ngữ khác nhau, sắp xếp các tài liệu này thành từng mục riêng theo ngôn ngữ. Mục ngôn ngữ nào sẽ tập hợp tài liệu tham khảo của ngôn ngữ đó.
Lưu ý: Với những tài liệu bằng ngôn ngữ ít người biết như tiếng Nhật, Hàn, Trung… thì có thể chèn thêm phần dịch tiếng Việt đi kèm mỗi tài liệu.
Ví dụ:
Tiếng Việt
- Bộ Nông nghiệp & PTNT (1996). Báo cáo tổng kết 5 năm (1992 - 1996) phát triển lúa lai. Hà Nội.
- Phan Ngọc Liên. (2003). Phương pháp luận sử học. Nxb ĐHSP, Hà Nội.
Tiếng Anh
- Anderson, J.E. (1985). The Relative Inefficiency of Quota, The Cheese Case. American Economic Review, 75(1). pp. 178-90.
- Burton G. W. (1988). Cytoplasmic male-sterility in pearl millet (penni-setum glaucul). Agronomic Journal 50, pp. 230-231.
1.2. Cách sắp xếp tài liệu tham khảo theo ABC họ tên tác giả
Cách thứ hai là sắp xếp tài liệu tham khảo theo thứ tự ABC bảng chữ cái của từng nước. Cách này thường áp dụng nếu như các tài liệu tham khảo được viết cùng ngôn ngữ.
Lưu ý: Cách sắp xếp tài liệu tham khảo tùy theo mỗi nước thay đổi khác nhau:
- Tác giả là người Việt Nam: Xếp thứ tự ABC theo tên, thông thường họ và tên tác giả vẫn được giữ nguyên nên cần chú ý tránh nhầm lẫn.
- Tác giả là người nước ngoài: Xếp thứ tự ABC theo họ, theo cách trích dẫn chuẩn APA thì tên tác giả thường được đảo tên lên trước họ.
- Không có tên tác giả: Xếp theo thứ tự ABC theo chữ cái đầu cơ quan ban hành ấn phẩm. Ví dụ: ‘Bộ Công thương’ xếp vào vần B, ‘Tổng cục thuế’ xếp vào vần T…
Ví dụ:
- Borman, W. C., Hanson, M. A., Oppler, S. H., 1. Pulakos, E. D., & White, L. A. (1993). Role of early supervisory experience in supervisor performance. Journal of Applied Psychology, 78, 443-449.
- Hare, L. R., & O’Neill, K. (2000). Effectiveness and efficiency in small academic peer groups. Small Group Research, 31, 24-53.
- Miller, R. (Producer). (1989). The mind [Television series]. New York: WNET.
- Scorsese, M. (Producer), & Lonergan, K. (Writer/Director). (2000). You can count on me [Motion picture]. United States: Paramount Pictures.
2. Sắp xếp tài liệu trích dẫn ngay trong văn bản
Trích dẫn ngay trong văn bản, hay tiếng Anh gọi là In-text citation, là dạng trích dẫn ngắn gọn về nguồn thông tin bạn lấy nội dung để viết bài luận.
Tác dụng: Nó cung cấp thông tin về tác giả/ tổ chức để xác định duy nhất nguồn trong tài liệu tham khảo.
Dạng trích dẫn ngay trong văn bản ngắn gọn thường bao gồm:
- Họ của (các) tác giả
- Năm xuất bản
Lưu ý: Các trích dẫn ngay trong văn bản thường sẽ giống nhau, cho dù tài liệu đó là dạng bài viết, bài báo hay video…
2.1. Tài liệu tham khảo là sách, một chương sách
Nếu tài liệu tham khảo ở dạng là sách hoặc một chương sách, bạn có thể tham khảo cách sắp xếp như sau:
STT
Trường hợp
Cách sắp xếp
Ví dụ
1
Chỉ có 1 tác giả
Dùng dấu ngoặc đơn “()” và ghi tên tác giả, năm xuất bản bên trong.
- (Ngọc Dung, 2019)
- (Harry, 2020)
2
Có 2 tác giả
Giữa hai tên tác giả có ký tự “&”, kèm năm xuất bản
- (Hưng & Tùng, 2005)
- (Borden & Smith, 2019)
3
Có 3 tác giả trở lên
Ghi tên tác giả đầu, và kèm cụm từ:
- Tiếng Việt: “nnk.” - những người khác
- Tiếng Anh: “et al.” - nhóm cộng sự
- (Hồng Ngọc và nnk., 2010)
- (Anderson et al., 2020)
4
Trích dẫn 1 ý, 1 đoạn từ nhiều hơn một nguồn
Sắp xếp theo thứ tự thời gian. Tài liệu gốc luôn đứng đầu
Ngăn cách các tài liệu bằng dấu chấm phẩy “ ; ”
- (Smith, 1995; Thomas & Black, 2001)
5
Tài liệu của cơ quan/ tổ chức (không phải tác giả cá nhân)
Dùng tên viết tắt của cơ quan tổ chức làm tên tác giả
Sắp xếp theo trình tự ABC nếu từ nhiều nguồn
- (Bộ Công thương, 2020)
- (WB, 2020; WHO, 2015)
6
Trích dẫn nguyên văn câu viết
Bao gồm:
- Tên tác giả
- Năm xuất bản
- Số trang trích dẫn
- (Obama, 2014, p.97-98)
2.2. Tài liệu tham khảo là tạp chí, bài báo
Với tài liệu là tạp chí, bài báo, cách trích dẫn trong các trường hợp sau tương tự như trích dẫn tài liệu là sách:
- Chỉ có 1 tác giả
- Có 2 tác giả
- Có 3 tác giả trở lên
- Tác giả là cơ quan/ tổ chức
- Không có tác giả
Các nguyên tắc về sắp xếp tài liệu tham khảo là tạp chí, bài báo thường tuân theo 2 kiểu phổ biến:
- Theo trình tự thời gian: Tài liệu nào viết trước sẽ được đặt lên trước, ngăn cách nhau bằng dấu chấm phẩy “ ; “
Ví dụ: (Dalai Lama, 2009; Karik Safot, 2018)
- Theo thứ tự bảng chữ cái ABC: Tài liệu được sắp xếp theo thứ tự ABC dựa vào tên tác giả, hoặc tổ chức ban hành tạp chí, bài bào.
Ví dụ: (Đại học Kinh tế quốc dân, 2018; Bộ Tài chính, 2018)
Để có thể hoàn thiện được 1 bài luận văn tốt nhất, bạn sẽ cần đến nhiều kiến thức để vận dụng. Các tài liệu dưới đây có thể sẽ hữu ích cho quá trình làm luận văn của bạn:
- Cách giảm tỷ lệ đạo văn trên Turnitin
- Mẫu bìa luận văn tốt nghiệp
- Kinh nghiệm làm luận văn tốt nghiệp
- Cách trích dẫn tài liệu tham khảo
- Các Bước Tạo Tài Khoản của phần mềm turnitin Miễn Phí
2.3. Tài liệu tham khảo từ nguồn Internet
Nguồn tài liệu tham khảo được tiếp cận từ Internet hiện giờ rất phổ biến. Tuy nhiên, bạn cần kiểm chứng độ tin cậy từ các nguồn tham khảo này trước khi trích dẫn nó trong luận văn của mình.
Một số nguyên tắc về sắp xếp tài liệu tham khảo từ nguồn Internet trong trích dẫn ngay trong văn bản:
STT
Trường hợp
Cách sắp xếp
Ví dụ
1
Tài liệu có 1 tác giả
Tên tác giả, năm phát hành trong dấu ngoặc đơn “()”
Nếu nhiều nguồn thì sắp xếp theo thứ tự thời gian
- (Ngọc Thảo, 2011)
- (Bích Hạnh, 2014; Ngọc Minh, 2017)
2
Tài liệu có 2 hoặc từ 3 tác giả trở lên
Quy tắc tương tự như cách sắp xếp tài liệu tham khảo là sách
Nếu nhiều nguồn, sắp xếp theo thứ tự thời gian
- (Bronson & Series, 2013; Block et al., 2015)
3
Tài liệu là bài viết trên Internet do cơ quan/ tổ chức công bố
Sử dụng tên gọi hoặc tên viết tắt của cơ quan/ tổ chức làm tên tác giả
Sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái ABC
- (FED, 2018; World Bank, 2020)
4
Tài liệu là bài viết trên Internet không có tên tác giả
Dùng đoạn đầu tên bài (3-5 chữ) thay cho tên tác giả
- (Tài trợ thương mại, 2021)
2.4. Tài liệu tham khảo từ các nguồn khóa luận, bài luận khác
Các nguồn tham khảo từ khóa luận, các bài luận khác khá giống các trích dẫn và sắp xếp tài liệu tham khảo là sách.
Lưu ý: Hầu hết các bài khóa luận, hoặc luận văn đều có tên tác giả, thường là 1 hoặc nhiều người, nên bạn cần lưu ý sắp xếp theo thứ tự ABC tên các tác giả.
Ví dụ: (Nguyễn Ngọc Huyền, 2019; Trần Đình Trung, 2020)
3. Sắp xếp tài liệu tham khảo trong danh mục liệt kê
Trích dẫn tài liệu tham khảo ở danh mục liệt kê thường xuất hiện ở trang cuối cùng của một bài tiểu luận hoặc bài nghiên cứu, chủ yếu viết bằng APA.
Tác dụng: Liệt kê tất cả các nguồn bạn đã sử dụng trong bài viết của mình để người đọc có thể dễ dàng tìm thấy những gì bạn đã trích dẫn, đồng thời cũng tăng tính thuyết phục cho bài viết.
Lưu ý: Trích dẫn ở danh mục liệt kê là kiểu trích dẫn đầy đủ, chi tiết hơn của những phần trích dẫn ngay trong văn bản. Do đó, tất cả những mục trích dẫn ngay trong văn bản đều phải xuất hiện ở phần trích dẫn danh mục liệt kê.
Cấu trúc mẫu phần trích dẫn liệt kê theo tiêu chuẩn APA bao gồm các thành phần:
- Tên tác giả
- Năm phát hành
- Tên tác phẩm (in nghiêng)
- Nhà xuất bản
- Nơi xuất bản
Tùy thuộc vào từng loại bài viết, chủ yếu các tài liệu tham khảo sẽ được sắp xếp theo trật tự được liệt kê dưới đây.
3.1. Tài liệu tham khảo là sách, 1 chương sách
Cách viết trích dẫn tài liệu tham khảo là sách như sau:
Tên tác giả hoặc nơi phát hành, (năm xuất bản). Tên sách (in nghiêng, đặt dấu phẩy “,” cuối tên), lần xuất bản (chỉ ghi nếu xuất bản từ lần thứ hai trở đi), nhà xuất bản, nơi xuất bản (Tên thành phố, có dấu chấm “.” cuối tên).
Ví dụ: Burke, R. (2013). Project Management: Planning and Control Techniques (5th ed.). Wiley.
Trong trường hợp trích dẫn từ nhiều nguồn khác nhau, ưu tiên sắp xếp các tài liệu tham khảo theo thứ tự ABC của tên tác giả. Nếu trùng tên, sắp xếp theo thứ tự thời gian xuất bản.
Ví dụ:
Lưu Văn Mỹ, (2007). Ngoại giao Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa 30 năm cải cách mở cửa (1978-2008). NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
Ngô Quang Tiến, (2010). Về quá trình tụ cư lập làng ở Hương Vinh trong Văn hóa - lịch sử Huế qua góc nhìn làng xã phụ cận và quan hệ với bên ngoài. NXB Thuận Hóa, Huế.
3.2. Tài liệu tham khảo là tạp chí, bài báo
Nếu tài liệu tham khảo là tạp chí, bài báo, cấu trúc trích dẫn tài liệu như sau:
Tên tác giả, (Năm xuất bản). Tên bài báo. Tên tạp chí (in nghiêng), tập (chữ số không có dấu gạch ngăn cách), số trang.
Lưu ý: Cách viết đối với tên tác giả
- Nước ngoài: Họ, tên gọi và tên đệm (viết tắt). Ví dụ: Adam Jone Smith sẽ viết là Smith, A.J.
- Việt Nam: Viết đầy đủ họ tên như bình thường. Ví dụ: Nguyễn Phương Nga.
Ví dụ: Trần Ngọc Quyền, (2015). Đánh giá của du khách về du lịch lễ hội tổ chức tại chùa ở Thừa Thiên Huế. Tạp chí Khoa học Đại học Huế, Tập 109, Số 10, tr. 191-202.
Tương tự, nếu có nhiều nguồn thì ưu tiên sử dụng thứ tự ABC theo tên tác giả để sắp xếp các tài liệu tham khảo. Ngoài ra, bạn có thể sắp xếp các tài liệu bị trùng tên theo trình tự thời gian phát hành các ấn phẩm.
3.3. Tài liệu tham khảo từ nguồn Internet
Đối với tài liệu tham khảo từ nguồn trên mạng Internet, bạn có thể sử dụng mẫu chuẩn trích dẫn sau:
Họ tên tác giả, (năm xuất bản). “Tên bài báo”. Tên tổ chức, <liên kết đến ấn phẩm/ website>, ngày tháng năm truy cập.
Ví dụ: World Bank (2016). World Development Indicators Online. Truy xuất từ: http://publications.worldbank/WDI/.
Với nguồn tài liệu này, người viết cũng nên ưu tiên trình tự sắp xếp theo tên bảng chữ cái ABC. Thông thường, nguồn trích dẫn trên Internet sẽ có tên tác giả là các tổ chức, trong trường hợp này bạn sẽ sắp xếp theo chữ cái đầu trong tên tổ chức đó.
3.4. Tài liệu tham khảo từ các nguồn khóa luận, bài luận khác
Cuối cùng, với những nguồn tài liệu là sử dụng những bài khóa luận, các bài kỷ yếu được đăng trong hội thảo khoa học trong và ngoài nước sẽ được trích dẫn theo mẫu chuẩn sau:
Họ tên tác giả, (Năm xuất bản). Tên bài khóa luận (in nghiêng). Tên khóa luận. Đơn vị trường học/ tổ chức xuất bản.
Nguyễn Cao Trí, (2011). Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp du lịch thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020. Luận án Tiến sĩ kinh tế, Trường Đại học Kinh tế Tp. HCM.
Cũng giống như các nguồn tài liệu ở trên, các bài khóa luận sẽ được sắp xếp theo thứ tự chữ cái ABC trong tên tác giả. Nếu có sự trùng hợp về tên sẽ xem xét đến kiểu sắp xếp theo trình tự thời gian xuất bản.
Như vậy, thông qua những chia sẻ chi tiết về cách sắp xếp tài liệu tham khảo trong bài luận văn của Tri Thức Cộng Đồng ở trên, chắc hẳn các bạn đã có thêm cho mình những kinh nghiệm để thực hiện nhiệm vụ này một cách tốt nhất rồi đúng không nào. Chúc các bạn có những bài luận hay và đạt điểm cao. Hãy tiếp tục đón chờ những bài viết tiếp theo từ Trung tâm để có thêm những mẹo vặt hữu ích cho mình nhé!
Tài liệu tham khảo
- Library Guides. (2020). APA Quick Citation Guide: In-text Citation. PennState. https://guides.libraries.psu.edu/apaquickguide/intext
- Nguyễn Hằng Nga & Doãn Thái Huy. (2020). Quy chuẩn trích dẫn tài liệu tham khảo. Tạp chí Khoa học Đại học Huế: Quy chuẩn, 129(1D), 25-31.