Dân gian tin rằng mỗi năm, trên trời sẽ cử xuống một vị quan hành khiển trông coi việc trần gian. Vào khoảnh khắc giao thừa, vị hành khiển mới sẽ xuống trần, nhận bàn giao công việc để vị hành khiển cũ về trời. Các quan việc công bận rộn, thời khắc chuyển giao qua nhanh, các vị không thể ghé vào nhà nhận lễ vật của người trần, vì vậy mọi người bày mâm cúng ngoài trời để tiễn đưa hành khiển cũ và đón rước hành khiển mới.
Trong một năm ở tại dương gian, vị hành khiển đương nhiệm xem xét mọi việc tốt xấu của từng người, từng gia đình, làng xóm, huyện tỉnh đến quốc gia để cuối năm về trời tâu lên Ngọc Hoàng định công luận tội. Giúp việc cho hành khiển là phán quan, có nhiệm vụ ghi chép công, tội của mọi người, mọi gia đình, làng xóm...
Có tất cả 12 vị hành khiển thay nhau xuống trần trong 12 năm, sau đó quay vòng trở lại, đi cùng có 12 vị thần hành binh và 12 vị phán quan. Người xưa tin rằng, các vị hành khiển này mỗi thần một tính, có vị nhân từ độ lượng, có vị uy vũ khắc nghiệt, tuy là thần nhưng cũng hỷ nộ ái ố đủ cả. Thế nên ngoài việc ăn ở đúng luật trời, nhân gian còn cố gắng lấy lòng các vị bằng việc đảm bảo lễ nghi cúng tế.
12 vị quan hành khiển
Trong vũ trụ có sao Mộc mà phương Đông gọi là sao Thái Tuế, 12 năm quanh hết một vòng mặt trời, hàng năm đi ngang qua một cung trên đường hoàng đạo, ứng với 12 cung từ Tý đến Hợi. Khi sao Mộc đi vào cung Tý năm đó gọi là năm Tý, đến cung Sửu năm đó là năm Sửu. Người xưa thần linh hoá ngôi sao khi đi qua 12 cung hoàng đạo này thành các vị thần.
Vương hiệu của các vị hành khiển, hành binh và phán quan tương ứng với các năm như sau:
Năm Tý: Chu Vương hành khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan.
Năm Sửu: Triệu Vương hành khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan.
Năm Dần: Ngụy Vương hành khiển, Mộc Tinh hành binh chi thần, Tiêu Tào phán quan.
Năm Mão: Trịnh Vương hành khiển, Thạch Tinh hành binh chi thần, Liễu Tào phán quan.
Năm Thìn: Sở Vương hành khiển, Hoả Tinh hành binh chi thần, Biểu Tào phán quan.
Năm Tị: Ngô Vương hành khiển, Thiên Hao hành binh chi thần, Hứa Tào phán quan.
Năm Ngọ: Tần Vương hành khiển, Thiên Mao hành binh chi thần, Ngọc Tào phán quan.
Năm Mùi: Tống Vương hành khiên, Ngũ Đạo hành binh chi thần, Lâm Tào phán quan.
Năm Thân: Tề Vương hành khiển, Ngũ Miếu hành binh chi thần, Tống Tào phán quan.
Năm Dậu: Lỗ Vương hành khiển, Ngũ Nhạc hành binh chi thần, Cự Tào phán quan.
Năm Tuất: Việt Vương hành khiển, Thiên Bá hành binh chi thần, Thành Tào phán quan.
Năm Hợi: Lưu Vương hành khiển, Ngũ Ôn hành binh chi thần, Nguyễn Tào phán quan.
Cúng giao thừa Tết Nhâm Dần 2022 là cúng vị nào?
Theo bảng "phân công công việc" của các vị thần trong 12 năm kể trên, năm Nhâm Dần 2022, trần gian sẽ được trông coi bởi Ngụy Vương hành khiển, Mộc Tinh hành binh chi thần, Tiêu Tào phán quan.
Khi cúng giao thừa ngoài trời, các gia đình phải khấn đúng danh vị của các vị quan hành khiển, hành binh và phán quan, đồng thời sắm áo mão cho họ đúng với màu của năm ấy. Năm Nhâm Dần 2022 thuộc hành Thủy nên sẽ cúng màu xanh dương.
Lễ vật cúng các thần gồm gạo muối, trầu cau, trà rượu, một con gà luộc và vài bát cháo, giấy tiền vàng bạc và áo mũ.
Cúng giao thừa Tết Nhâm Dần, bạn cần khấn đúng danh hiệu của các vị hành khiển, hành binh, phán quan.
Văn khấn cúng giao thừa Tết Nhâm Dần 2022 ngoài trời
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy đức Đương lai hạ sinh Di Lặc tôn Phật
Con kính lạy Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần
Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Triệu Vương Hành khiển, Tam Thập Lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan.
Con kính lạy ngài đương niên thiên quan Ngụy Vương hành khiển, Mộc Tinh hành binh chi thần, Tiêu Tào phán quan.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.
Nay là phút giao thừa năm Canh Tý với năm Tân Sửu
Chúng con là... sinh năm..., hành canh... tuổi, cư ngụ tại số nhà..., ấp/khu phố..., xã/phường..., quận/huyện/ thành phố.., tỉnh/thành phố...
Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật-Thánh, dâng hiến tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cái Thái Tuế, ngài Tân niên đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.
Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy)