Khi ngăn chặn tình trạng viêm, gan sẽ tạo ra các vùng sẹo.Tình trạng xơ gan, viêm gan, ung thư gan…là các biến chứng của bệnh gan nhiễm mỡ.
Thế nào là bệnh gan nhiễm mỡ?
Gan nhiễm mỡ là tình trạng mỡ trong các mô gan dư thừa quá nhiều, trực tiếp ảnh hưởng đến chức năng gan. Bệnh phổ biến ở những người thừa cân hoặc béo phì hoặc tiểu đường típ II hoặc bị hội chứng chuyển hóa: mắc bệnh tiểu đường, tăng mỡ máu, cao huyết áp. Giai đoạn đầu, gan nhiễm mỡ thường lành tính. Việc phát hiện sớm giúp người bệnh điều chỉnh chế độ sinh hoạt, thay đổi thói quen khoa học tránh biến chứng nguy hiểm đến tính mạng như xơ gan, ung thư gan.
Gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ thường có lượng mỡ trong gan dao động từ 5 - 10%, là giai đoạn lành tính, không biểu hiện và không gây nguy hiểm. Lượng mỡ từ 10 - 20% tổng trọng lượng gan được xem là gan nhiễm mỡ mức độ vừa. Đây là giai đoạn nhiều người chủ quan, không để ý đến các triệu chứng như buồn nôn, đầy bụng, khó tiêu, mệt mỏi… khiến bệnh nhanh chóng chuyển biến xấu. Khi lượng mỡ vượt quá 30% được xem là nhiễm mỡ nặng. Lượng mỡ tỉ lệ thuận với sự suy giảm chức năng gan.(1)
Những biến chứng gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ là bệnh mạn tính, diễn tiến nặng, triệu chứng không rõ ràng, một số người bệnh có biểu hiện như mệt mỏi, tức bụng nhưng do chủ quan nên không điều trị tích cực. Nhiều bệnh nhân dù phát hiện bị gan nhiễm mỡ nhưng vẫn chủ quan, coi nhẹ việc thăm khám và điều trị. Thực tế, gan nhiễm mỡ có thể chữa khỏi trong giai đoạn đầu. Nếu không được kiểm soát, gan nhiễm mỡ sẽ phát triển sang giai đoạn sau khiến chức năng gan bị tổn thương nghiêm trọng, kéo theo hàng loạt biến chứng.(2)
1. Viêm gan
Không phải tất cả gan nhiễm mỡ đều gây viêm gan, mà khoảng 30% trong số người gan nhiễm mỡ có thể bị viêm gan còn gọi là tổn thương gan thoái hóa mỡ không do rượu (non-alcoholic fatty liver disease- NAFD). Tình trạng viêm và tổn thương tế bào gan có nguy cơ gây xơ hóa và xơ gan, là các loại sẹo gan và ung thư gan. Giai đoạn viêm gan thường không có triệu chứng rõ ràng có thể thỉnh thoảng có mệt mỏi, ăn không ngon miệng, nước tiểu vàng, và tình cờ xét nghiệm thấy tăng men gan. Tình trạng viêm lâu ngày gan dễ bị xơ hóa, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe. Người bệnh nên tầm soát định kỳ, phát hiện và điều trị sớm, khả năng bình phục sẽ cao.
2. Xơ gan
Xơ gan là một trong những biến chứng của gan nhiễm mỡ. Nếu gan nhiễm mỡ không được kiểm soát sẽ phát triển thành xơ gan. Khi các tế bào gan bị tổn thương trong thời gian dài, các mô sẹo liên tục thay thế các mô bị tổn thương dẫn đến xơ hóa gan và xơ gan, khoảng 5-10% những người bị tổn thương gan thoái hóa mỡ không do rượu tiến triển thành xơ gan. Biến chứng gan nhiễm mỡ gây xơ gan khiến người bệnh có nguy cơ tử vong nếu không được can thiệp kịp thời và áp dụng kỹ thuật điều trị phù hợp. Tỷ lệ tử vong do xơ gan lên đến 85% trong 5 năm nếu không được điều trị kịp thời, đúng cách.
Bệnh nhân bị xơ gan, cơ thể dễ gặp các triệu chứng như: mệt mỏi, chán ăn, nước tiểu vàng, vàng da, xuất huyết tiêu hóa, giãn các tĩnh mạch tại thực quản hoặc dạ dày, phù chân, chướng bụng, hôn mê gan… Khi gặp biến chứng do xơ gan, bác sĩ có thể đưa ra các phương pháp điều trị bổ sung như sử dụng thuốc ngăn ngừa các biến chứng. Bệnh nhân bị suy gan có thể cần tới giải pháp là ghép gan.
3. Ung thư gan
Theo thời gian, mỡ tích tụ trong gan gây viêm gan, xơ gan. Người bệnh không được điều trị, hoặc điều trị chưa hiệu quả, kết hợp tác nhân xấu tấn công khiến các tế bào gan bị tiêu diệt hàng loạt. Quá trình này có thể dẫn tới tình trạng đột biến tự phát và dễ phát triển thành ung thư gan.
Theo BS.TS Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa - Gan mật - Tụy, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, biến chứng ung thư gan do gan nhiễm mỡ nếu được phát hiện ở giai đoạn đầu, thời điểm khối u còn nhỏ, có thể điều trị bằng các kỹ thuật mới mang lại kết quả khả quan như: phẫu thuật, đốt sóng cao tần. Nếu phát hiện ở giai đoạn không còn sớm có thể nút mạch, nếu giai đoạn tiến triển, khi chức năng gan suy kiệt, việc điều trị kém hiệu quả, chủ yếu là giảm nhẹ cơn đau, kéo dài sự sống cho bệnh nhân.
4. Ảnh hưởng đến tim mạch
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch trong tương lai, bao gồm: bệnh tim mạch vành, suy tim, đột quỵ và rối loạn nhịp tim. Trong đó, các bệnh về tim mạch là một trong những nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất ở bệnh nhân mắc gan nhiễm mỡ không do rượu.
Tình trạng xơ vữa động mạch, viêm hay tăng nồng độ của yếu tố đông máu có liên quan đến rối loạn chuyển hóa lipid. Các dấu hiệu này cho thấy tổn thương tiền xơ vữa động mạch, có nguy cơ cao tiến triển các bệnh tim mạch. Do đó, sàng lọc hệ tim mạch và đánh giá nguy cơ là nhiệm vụ cần thiết trong sàng lọc cho người bệnh gan nhiễm mỡ.
5. Rối loạn các cơ quan khác
Bệnh gan nhiễm mỡ, ngoài gây biến chứng trên gan, bệnh nhân có thể gặp nguy cơ cao mắc các bệnh lý rối loạn ngoài gan khác như: ung thư đại - trực tràng, bệnh chuyển hóa như loãng xương, bệnh dự trữ glycogen, thiếu hụt vitamin D, loạn dưỡng mỡ… Những biến chứng này kết hợp sẽ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và đe dọa tính mạng người bệnh.
Bệnh gan nhiễm mỡ có nguy hiểm?
Bệnh gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến nhiều biến chứng hoặc là hậu quả của các bệnh khác như bệnh tiểu đường, béo phì, mỡ máu cao, huyết áp cao và bệnh mạch vành…, ảnh hưởng đến nhiều chức năng của cơ thể. Trong thời gian dài, những biến chứng của gan nhiễm mỡ như viêm gan sẽ dẫn đến các tế bào gan bị phá hủy, cuối cùng sẽ dẫn đến xơ gan và nặng hơn là nguy cơ phát triển ung thư gan.
Theo đó, 10-15% các trường hợp bị xơ gan có biến chứng thành ung thư gan. Việc điều trị ung thư gan phụ thuộc vào mức độ bệnh lý và tình trạng sức khỏe người bệnh. Nếu ung thư gan do gan nhiễm mỡ được phát hiện kịp thời thì tỷ lệ điều trị đạt hiệu quả tích cực sẽ khá cao.
Tiến sĩ Khanh lưu ý, việc khám sức khỏe định kỳ là giải pháp sàng lọc bệnh, quản lý, phòng ngừa bệnh, qua đó các bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp đối với từng thể trạng bệnh nhân. Cũng theo bác sĩ, hiện nay chưa có loại thuốc điều trị đặc hiệu nào để cải thiện bệnh gan nhiễm mỡ. Tuy nhiên, việc thay đổi lối sống lành mạnh và khoa học hơn có thể giúp đảo ngược hầu hết các giai đoạn của bệnh gan nhiễm mỡ.
Để phòng ngừa biến chứng gan nhiễm mỡ chúng ta cần có một chế độ ăn uống khoa học, nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, chất béo lành mạnh; giữ cân nặng hợp lý; điều chỉnh lối sống lành mạnh; hạn chế rượu bia; tập thể dục thường xuyên và nói chuyện với bác sĩ chuyên khoa nếu phát hiện những biểu hiện bất thường liên quan tới sức khỏe lá gan.