Theo Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ, trong số người bệnh tâm thần có 50% người mắc bệnh khi 14 tuổi và ¾ người bệnh vào khoảng 24 tuổi [1]. Bài viết dưới đây giúp người bệnh và những người xung quanh nhận biết các triệu chứng tâm thần nhẹ phổ biến và một số biểu hiện nguy hiểm cần chú ý.
Tâm thần là gì?
Tâm thần là tình trạng sức khỏe liên quan đến những thay đổi về cảm xúc, suy nghĩ hoặc hành vi. Bệnh tâm thần nhẹ tác động đến cảm xúc buồn, đau, cách nhìn nhận về thế giới xung quanh và các vấn đề khác trong xã hội, công việc hoặc gia đình.
Bệnh tâm thần nhẹ khá phổ biến và có thể điều trị được. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, đặc biệt người trẻ. Bệnh tâm thần nhẹ chỉ diễn ra trong thời gian ngắn nếu người bệnh đến gặp bác sĩ chuyên khoa Tâm lý để được khám và điều trị kịp thời. Mặt khác, nếu người bệnh không phát hiện mình bị bệnh, không được quan tâm đúng cách có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đời sống và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.
Phân loại triệu chứng tâm thần
Phân loại triệu chứng tâm thần, bao gồm:
- Rối loạn ý thức.
- Rối loạn tập trung và chú ý.
- Rối loạn cảm xúc.
- Rối loạn tri giác.
- Rối loạn cảm giác.
- Rối loạn tư duy.
- Rối loạn hành vi và vận động.
10 triệu chứng tâm thần nhẹ dễ nhận biết
Một số triệu chứng tâm thần nhẹ dễ nhận biết, bao gồm:
- Thay đổi giấc ngủ hoặc khẩu vị: người bệnh thường đảo lộn giờ sinh học, rối loạn giấc ngủ, khẩu vị,… Đồng thời, người bệnh sẽ kèm theo các dấu hiệu bất thường về thể chất như đau đầu, mỏi lưng, mỏi cổ,…
- Thay đổi tâm trạng: cảm xúc của người bệnh thay đổi nhanh và đột ngột. Người bệnh thường cảm thấy chán nản và khó chịu.
- Thu mình với xã hội và thú vui trước đó: người bệnh tâm thần nhẹ thường chán nản, thu mình với xã hội và ngập tràn cảm xúc tuyệt vọng. Tình trạng này tiếp tục kéo dài và không điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển sang trầm cảm, tự kỷ.
- Suy giảm chức năng: người tâm thần nhẹ suy giảm năng lượng trong học tập và các hoạt động khác trong cuộc sống như chơi thể thao, hoàn thành nhiệm vụ được giao,…
- Vấn đề về tư duy: người bệnh tâm thần nhẹ có cảm xúc và suy nghĩ kỳ lạ, khác người. Người bệnh thường tưởng tượng và nghi ngờ mọi người, mọi việc. Nếu người bệnh không điều trị kịp thời, tình trạng sẽ tiến triển nặng hơn gây chứng hoang tưởng.
- Nói nhiều, nhạy cảm, kích động quá mức: đây là biểu hiện rõ nhất người tâm thần nhẹ. Người bệnh nói nhiều hơn bình thường, nói vu vơ, nói những chuyện không căn cứ, người nghe không hiểu được. Ngoài ra, người bệnh nhạy cảm, dễ kích động, hoảng loạn như khóc, la hét, im lặng,… khi gặp những yếu tố bên ngoài tác động.
- Thờ ơ với mọi loại hoạt động: đây là biểu hiện dễ nhận thấy ở người bệnh tâm thần nhẹ. Người bệnh luôn thờ ơ, nghĩ bi quan mọi chuyện, mọi việc và luôn cảm nhận cuộc sống không có ý nghĩa hay niềm vui.
- Sợ hãi hoặc lo lắng quá mức: người bệnh xuất hiện tình trạng lo âu, mất kiểm soát hành động, thần kinh không tự chủ được và khó ở yên một chỗ. Cơn lo âu xuất hiện đột ngột và dần kéo dài, người bệnh sẽ rơi vào trạng thái hoảng loạn và sợ hãi.
- Hoang tưởng hoặc ảo giác: người bệnh thường nhảy múa, khua chân khua tay và làm nhiều hoạt động lạ.
- Ý nghĩ tự tử: triệu chứng rất nghiêm trọng ở người bệnh tâm thần.
Đôi khi triệu chứng tâm thần nhẹ biểu hiện thông qua vấn đề sức khỏe thể chất như đau dạ dày, đau lưng, đau đầu hoặc cơn đau nhức không rõ nguyên nhân. Vì vậy, nếu người bệnh nhận thấy bản thân có dấu hiệu sức khỏe tinh thần bất thường hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa Tâm lý, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM để được khám và có liệu trình điều trị kịp thời, ngăn bệnh tiến triển nặng hơn.
Dấu hiệu tâm thần nguy hiểm cần được cảnh báo
Người bệnh có suy nghĩ và hành vi tự tử là dấu hiệu tâm thần nguy hiểm cần được cảnh báo. Nếu người bệnh hoặc người xung quanh có hành động làm tổn thương bản thân hoặc có ý định tự tử hãy tìm sự giúp đỡ ngay lập tức từ:
- Bác sĩ tâm lý.
- Người bạn thân.
- Người thân trong gia đình.
Khi nào cần chăm sóc y tế?
Nếu người bệnh nhận thấy có bất kỳ dấu hiệu bị tâm thần nhẹ, hãy đến gặp bác sĩ để được khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời. Hầu hết các bệnh tâm thần nhẹ không tự khỏi và nếu không điều trị, bệnh có thể tiến triển trầm trọng hơn theo thời gian.
Bác sĩ chẩn đoán bệnh tâm thần nhẹ thông qua việc trò chuyện, tư vấn trực tiếp về những triệu chứng bệnh. Bác sĩ sẽ đặt các câu hỏi liên quan đến suy nghĩ, cảm xúc và theo dõi hành vi, tìm nguyên nhân bệnh. Tuy nhiên, trong vài trường hợp người bệnh tâm thần nhẹ liên quan đến tình trạng tuyến giáp. Vì vậy, bác sĩ có thể cần xét nghiệm máu để loại trừ nguyên nhân này.
Rủi ro ảnh hưởng khiến dấu hiệu tâm thần nhẹ tiến triển hơn
Một số điều khiến các dấu hiệu bị tâm thần nhẹ ban đầu tiến triển, bao gồm:
- Stress: tình trạng thần kinh căng thẳng bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như học tập, công việc, thi cử,… Stress nhẹ giúp tinh thần tập trung và làm mọi việc đạt hiệu quả tốt. Tuy nhiên, nếu người bệnh stress nặng không điều trị có thể làm các dấu hiệu của bệnh tâm thần nhẹ ban đầu tiến triển nặng hơn.
- Tình trạng bệnh khác: đôi khi người bệnh tâm thần nhẹ xuất hiện triệu chứng và tiến triển nghiêm trọng hơn liên quan đến tình trạng tuyến giáp.
- Trải nghiệm đau thương: người bệnh gặp chuyện khủng khiếp khiến tinh thần sang chấn quá mạnh (PTSD), ám ảnh lâu dài gây suy nhược và rối loạn. Điều này khiến các triệu chứng tâm thần nhẹ của người bệnh tiến triển mạnh hơn và gây biến chứng nếu không tiếp nhận điều trị kịp thời. [2]
- Rượu và chất kích thích: người bệnh tâm thần nhẹ thường tìm đến chất kích thích như rượu, bia, bóng cười, ma túy,… để quên đi những suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực của bản thân. Các chất kích thích này khi nào cơ thể sẽ tác động đến não trong khoảng thời gian ngắn giúp người bệnh cảm thấy thư giãn, bình tĩnh hơn. Tuy nhiên, việc làm dụng các chất này làm tổn thương não bộ, bệnh tâm thần nhẹ nghiêm trọng hơn và chất lượng cuộc sống cũng ảnh hưởng.
Biến chứng nguy hiểm khi triệu chứng tâm thần nhẹ không cải thiện
Người bệnh tâm thần nhẹ đang mang thai nếu không điều trị kịp thời có thể gây biến chứng khi sinh như sinh non, nhiễm trùng,… Ngoài ra, người bệnh còn gặp nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe, cảm xúc và hành vi ở mức độ nghiêm trọng như:
- Tách biệt xã hội.
- Lệ thuộc các chất kích thích như rượu bia, ma túy,…
- Gây gián đoạn công việc, hoạt động cuộc sống.
- Suy giảm sức khỏe thể chất, suy giảm hệ miễn dịch,…
- Tự làm thương bản thân hoặc người khác, đặc biệt là tự tử, làm hại người khác…
Chuyên khoa Tâm lý, BVĐK Tâm Anh TP.HCM hội tụ các chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm, chuyên môn cao và trang thiết bị hiện đại liên tục được cập nhật giúp quá trình khám, chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất với người bệnh.
Triệu chứng tâm thần nhẹ vẫn gây ảnh hưởng đến sức khỏe cả thể chất và tinh thần người bệnh. Những vấn đề trong cuộc sống, công việc, gia đình,… khiến tinh thần chịu nhiều tác động, dễ dẫn đến bệnh tâm thần nhẹ. Thông qua bài viết này, mong rằng người bệnh nhận biết được một số triệu chứng phổ biến và hãy gặp bác sĩ để được khám, tư vấn, có liệu trình điều trị phù hợp.