Tỷ lệ trẻ em mắc bệnh hen phế quản tại Việt Nam ngày càng tăng cao. Vì thế, không nên chủ quan mà cần tìm hiểu nguyên nhân trẻ mắc bệnh, việc chẩn đoán và điều trị hen phế quản ở trẻ em như thế nào? Nếu trẻ mắc bệnh, đâu là những triệu chứng bệnh hen phế quản thường gặp? Nên chăm sóc bệnh nhân hen phế quản là trẻ em ra sao?
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM
Việt Nam đã trở thành quốc gia có tỷ lệ người mắc hen phế quản - căn bệnh nguy hiểm, gây chết người nhiều thứ 2 chỉ sau bệnh ung thư, thuộc top cao nhất châu Á. Thống kê cho thấy, tại Hà Nội có 8,1% trẻ em nội thành và 6,7% trẻ em ngoại thành mắc bệnh hen phế quản. Tại TP.HCM con số này còn cao hơn rất nhiều, cụ thể là có đến 29,1% trẻ dưới 18 tuổi bị hen phế quản. Do đó, việc thăm khám, chẩn đoán hen phế quản kịp thời từ đó đưa ra liệu trình điều trị hiệu quả cho người bệnh là rất quan trọng.
Hen phế quản (còn gọi là hen suyễn) là một bệnh lý đường hô hấp đặc trưng bởi tình trạng viêm mạn tính đường thở, làm tăng tình trạng co thắt, phù nề, tăng tiết đàm… gây hạn chế, tắc nghẽn luồng khí đường thở. Người bệnh hen phế quản thường có các triệu chứng, biểu hiện như khò khè, khó thở, nặng ngực, ho…
Ở trẻ em, hen phế quản là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh mãn tính. Tỷ lệ trẻ em mắc hen phế quản chiếm 8-12% tổng số ca bệnh, tập trung nhiều nhất ở lứa tuổi 12-13 tuổi. (1)
Hầu hết trẻ em mắc bệnh này thường có biểu hiện đầu tiên khi lên 5 tuổi, các triệu chứng ở mỗi trẻ cũng thường khác nhau và gây khó khăn cho trẻ trong các hoạt động hàng ngày hoặc gây khó ngủ. Đôi khi một cơn hen phế quản có thể khiến trẻ phải nhập viện. Tuy không có cách chữa khỏi hoàn toàn bệnh hen phế quản ở trẻ em nhưng phụ huynh có thể đưa trẻ đi thăm khám thường xuyên để kiểm soát bệnh, ngăn ngừa tổn thương cho phổi đang phát triển của trẻ.
Hen phế quản ở trẻ em do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra hoặc phối hợp giữa nhiều yếu tố nguy cơ. Trong đó, tác nhân dị ứng là nguyên nhân thường gặp nhất, sau đó là một số yếu tố nguy cơ cao về di truyền và môi trường, như: (2)
Không phải tất cả trẻ em đều có các triệu chứng hen phế quản giống nhau. Một trẻ mắc bệnh thậm chí có thể có các triệu chứng khác nhau từ đợt này sang đợt khác. Nhìn chung, có thể kể đến các dấu hiệu và triệu chứng bệnh hen phế quản thường gặp ở trẻ em bao gồm: (3)
Hen phế quản thường khó chẩn đoán sớm, nhất là ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, bệnh này thường có thể được chẩn đoán ở trẻ lớn hơn dựa trên tiền sử bệnh, triệu chứng và khám sức khỏe của trẻ cũng như các xét nghiệm liên quan. Cụ thể: (4)
Cho trẻ khám sức khỏe định kỳ là cơ hội để bác sĩ kiểm tra nhịp tim và phổi, soi tai mũi họng giúp sớm phát hiện các dấu hiệu có thể cho thấy trẻ có nguy cơ mắc phải hen phế quản. Đối với các bé đã bị bệnh thì việc thăm khám thường xuyên và điều trị dự phòng rất quan trọng để biết được tình trạng bệnh của trẻ và có hướng điều trị hen phế quản tích cực.
Đối với các trẻ có triệu chứng hen phế quản, bác sĩ sẽ chỉ định chụp X-quang phổi và kiểm tra chức năng phổi, đo lượng không khí trong phổi và tốc độ thở ra hít vào. Kết quả sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh và đưa ra phác đồ điều trị cụ thể với từng mức độ của người bệnh. Tuy nhiên, trẻ em dưới 5 tuổi thường không thể thực hiện các xét nghiệm chức năng phổi, vì vậy các bác sĩ sẽ dựa vào nguyên nhân hen phế quản như tiền sử bệnh hay các triệu chứng đang có để đưa ra chẩn đoán bệnh.
Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm để giúp xác định các tác nhân gây hen phế quản, gồm xét nghiệm da dị ứng và xét nghiệm máu.
Trong bất kỳ trường hợp nào, việc hỏi về tiểu sử bệnh cũng như các triệu chứng đang gặp phải là những dữ liệu đầu tiên mà bác sĩ sẽ lưu ý trong quá trình chẩn đoán bệnh. Cụ thể:
Với những dữ liệu trên, bác sĩ cũng sẽ lưu ý nhiều về thời gian và tần suất các triệu chứng xảy ra, từ đó xác định rõ nguyên nhân thứ phát của bệnh hen phế quản của trẻ.
Một số thống kê cho thấy, nguy cơ mắc bệnh hen phế quản của trẻ cao gấp đôi so với người lớn. Nếu trẻ không may mắc bệnh và không được phát hiện và điều trị sớm thì trẻ có nguy cơ đối mặt với những biến chứng nguy hiểm. Điển hình là các biến chứng sau đây:
Để trẻ hạn chế nguy cơ mắc bệnh và phải chịu đựng các triệu chứng hen phế quản, cần có những biện pháp phòng ngừa kịp thời, hiệu quả. Dưới đây là một số lời khuyên:
Điều trị hen phế quản ở trẻ em cần chú ý đến phân loại từng cấp độ, tình trạng bệnh của trẻ để theo dõi chặt chẽ và có hướng điều trị phù hợp.
Bác sĩ thường dùng khí dung Ventolin 0,05-0,15mg/kg nhắc lại sau 30 phút hoặc cho uống thuốc mở phế quản nhóm salbutamol (Ventolin, Solmux Broncho,…), Terbutaline sulphate ( Bricanyl,…). Việc làm sạch mũi, thông thoáng đường thở (Sterimar, sofmer,…) luôn cần thiết trong quá trình điều trị giai đoạn hen nhẹ. Đánh giá bệnh nhân sau 1 giờ.
Bác sĩ sử dụng khí dung kết hợp giữa ventolin làm mở phế quản với thuốc nhóm corticoid dạng phun sương như Fluticason propionate (Flixotide), Budesonide (Pulmicort, Symbicort,…).
Sử dụng Oxy qua mặt nạ - Khí dung salbutamol kết hợp với Ipratropium mỗi 20 phút x 3 lần (đánh giá lại sau mỗi lần phun) - Hydrocortison hoặc Methyl prednisolon.
Trẻ phải được nằm cấp cứu tại bệnh viện, thở oxy, khí dung hoặc tiêm tĩnh mạch thuốc giãn phế quản, thuốc corticoid, nặng hơn có thể phải đặt nội khí quản và thở bằng máy.
Hen phế quản ở trẻ có thể gây nên các bệnh lý như loãng xương, chậm phát triển do sử dụng nhiều loại thuốc. Do đó, phụ huynh cần kết hợp giữa uống thuốc kèm theo chế độ ăn uống khoa học là một trong những cách trị hen phế quản cho trẻ tốt nhất.
Khám và điều trị các bệnh về đường hô hấp, đặc biệt là hen phế quản là một trong những thế mạnh của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.
Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được đầu tư trang thiết bị nhập khẩu theo tiêu chuẩn quốc tế, giúp các bác sĩ chẩn đoán hen phế quản chính xác và điều trị bệnh hiệu quả. Đặc biệt, khi đến với Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bệnh nhân được yên tâm thăm khám với chất lượng dịch vụ cao, quy trình thăm khám khoa học, rút ngắn thời gian, chăm sóc người bệnh bằng “Tâm” đúng với sứ mệnh chữa bệnh cứu người.
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh còn trang bị các phòng khám ấn tượng với khu vui chơi cao cấp, tạo tâm lý thoải mái, vui vẻ cho các bé khi đến thăm khám điều trị bệnh nói chung, trong đó có điều trị hen suyễn.
Bệnh hen phế quản mãn tính cực kỳ nguy hiểm, những biến chứng từ hen có thể dẫn đến tử vong mà nhiều bệnh nhân không biết hoặc không để ý tới. Bởi một khi lên cơn hen, đường dẫn khí bị kích ứng, các cơ hô hấp dần thu hẹp sẽ cản không khí đi vào phổi làm cho người bệnh nghẹt thở có thể gây ra tử vong.
Trường hợp hen kéo dài có thể xảy ra các biến chứng: suy hô hấp cấp, tràn khí phế nang do ho, ép ngực, khí phế thủng, suy tim phải… gây ra tình trạng vừa khó thở do viêm đường hô hấp vừa suy tim phải dẫn đến nguy hiểm cho tính mạng.
Đây là câu hỏi mà rất nhiều gia đình thắc mắc khi có con bị hen phế quản. Trên thực tế, mặc dù bệnh hen phế quản không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng với các phương pháp điều trị hiệu quả và phù hợp với từng thể trạng của trẻ, sẽ giúp trẻ kiểm soát tốt các triệu chứng của hen phế quản, ngăn chặn nguy cơ biến chứng xảy ra.
Ở một số trường hợp bệnh hen phế quản xảy ra ở trẻ em và sau đó có dấu hiệu tự khỏi hoặc tự kiểm soát như:
Sai lầm phần lớn ở bệnh nhân hen phế quản là không điều trị dự phòng, đặc biệt ở trẻ em chưa ý thức được tình trạng bệnh của mình. Ngoài ra, một số sai lầm khác từ phụ huynh chưa biết cách hoặc mắc sai lầm trong điều trị hen phế quản khiến trẻ không thuyên giảm bệnh mà còn tái đi tái lại. Dưới đây là một số sai lầm thường gặp trong điều trị hen phế quản cho trẻ mà phụ huynh cần lưu ý:
Do vậy, các bậc phụ huynh cần phải chú ý đến tình trạng của con mình và làm đúng những hướng dẫn của bác sĩ chỉ định từ cách xịt thuốc, uống thuốc cho đến môi trường sống.
Hiện nay tại Việt Nam đã triển khai chiến dịch tiêm vắc xin ngừa COVID-19 cho nhóm trẻ 12 - 17 tuổi và đang tiếp tục triển khai tiêm chủng cho trẻ trong độ tuổi từ 5 - 11 tuổi trên cơ sở khoa học và cập nhật các loại vaccine cho trẻ em.
Hen phế quản không nằm trong danh mục chống chỉ định tiêm vaccine, chỉ trì hoãn nếu người bệnh đang trong tình trạng hen phế quản cấp tính. Người bệnh hen phế quản lưu ý sau khi tiêm cần ăn đầy đủ dinh dưỡng, thức ăn nên được chế biến dưới các dạng như cháo, súp. Ngoài ra, nên bổ sung thêm các loại thực phẩm giàu chất xơ và vitamin như rau, củ, quả… Hạn chế các loại thức ăn dễ gây kích ứng và khởi phát cơn hen như hải sản hoặc các chất kích thích như rượu, bia, cà phê… Không nên vận động quá sức sau khi tiêm vaccine Covid-19.
Tuy nhiên, khuyến cáo đối với trẻ em bị hen phế quản nên kiểm tra bệnh lý cẩn thận trước khi cho trẻ tiêm vacxin, phòng tránh trường hợp nguy hiểm xảy ra tới tính mạng của trẻ.
Đối với trẻ bị hen phế quản, khi đi đâu hay làm gì phụ huynh cần phải hết sức lưu ý tình trạng sức khỏe cũng như việc dùng thuốc để tránh những trường hợp đáng tiếc khi trẻ lên cơn hen. Sau đây là một số lưu ý cần thiết để chăm sóc hen phế quản ở trẻ mà bố mẹ cần biết:
Mọi thắc mắc về bệnh hen phế quản và những vấn đề sức khỏe khác của bệnh như điều trị hen phế quản ở trẻ em như thế nào, triệu chứng bệnh hen phế quản thường gặp là gì, nên chăm sóc bệnh nhân hen phế quản trẻ em ra sao…, quý khách hàng vui lòng liên hệ với chung tôi theo thông tin ở trên!
Link nội dung: https://topnow.edu.vn/nguyen-nhan-hen-phe-quan-a30874