Xạ trị không làm bệnh nhân bị nhiễm xạ và bệnh nhân vẫn an toàn khi ở cạnh người khác (kể cả trẻ em và phụ nữ mang thai) trong suốt các buổi điều trị.
ĐIỀU GÌ XẢY RA TRƯỚC KHI BẮT ĐẦU XẠ TRỊ?
Đánh giá tình trạng răng
Bệnh nhân cần đến gặp nha sĩ trước khi bắt đầu xạ trị. Điều này giúp kiểm tra xem có răng có bị sâu hoặc “có nguy cơ” cần phải nhổ hay không. Bệnh nhân cũng có thể yêu cầu làm “máng răng”. Dụng cụ này được đặt vào miệng trong quá trình xạ trị để áp fluorine lên răng giúp tránh sâu răng.
Vui lòng đọc tờ thông tin “Bảo vệ răng khi xạ trị” của Bệnh viện FV.
Đánh giá dinh dưỡng
Điều quan trọng là phải có sự tham gia của chuyên viên/bác sĩ dinh dưỡng trước, trong và sau khi xạ trị để giúp ngăn ngừa tình trạng sụt cân thêm và/hoặc suy mòn do ung thư. chuyên viên/bác sĩ dinh dưỡng cũng sẽ đưa ra các lời khuyên về dinh dưỡng khi cần và theo dõi tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân trong suốt quá trình xạ trị.
Thai kỳ
Nếu bệnh nhân là phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, không nên mang thai trước hoặc trong khi xạ trị vì việc điều trị có thể gây hại cho thai nhi, đặc biệt là trong ba tháng đầu thai kỳ. Nếu cần, vui lòng trao đổi với bác sĩ về các phương pháp tránh thai phù hợp để áp dụng trong quá trình xạ trị.
Máy tạo nhịp tim
Nếu bệnh nhân có máy tạo nhịp tim, vui lòng thông báo cho bác sĩ sớm nhất có thể. Bệnh nhân sẽ cần kiểm tra máy tạo nhịp tim trước khi xạ trị.
Rượu bia và thuốc lá
Bệnh nhân nên bỏ thuốc lá trong thời gian điều trị vì nó có thể gây đau họng và trì hoãn quá trình lành bệnh khiến việc điều trị kém hiệu quả. Để được hỗ trợ và tư vấn về việc bỏ thuốc lá, bệnh nhân có thể đặt lịch hẹn tại Trung Tâm Cai Nghiện Thuốc Lá của Bệnh viện FV.
Uống rượu bia sẽ gây kích ứng niêm mạc miệng và họng, vì vậy khuyến cáo không sử dụng rượu bia trong quá trình xạ trị.
KẾ HOẠCH ĐIỀU TRỊ NHƯ THẾ NÀO?
Mặt nạ nhựa
Chúng tôi sẽ làm mặt nạ nhựa giúp giữ vùng đầu và cổ của bệnh nhân ở cùng một vị trí trong mỗi buổi điều trị. Mặt nạ được thiết kế sao cho bệnh nhân vẫn có thể thở bình thường khi mang nó.
Khi làm mặt nạ, một tấm nhựa mỏng sẽ được đặt trong lò đối lưu nhiệt khô chuyên dụng để làm mềm. Sau đó, đặt tấm nhựa này lên mặt của bệnh nhân và tạo khuôn cho sống mũi và cằm. Mặt nạ sẽ cứng lại khi nguội và có thể cảm thấy hơi chặt. Điều này là bình thường vì nó giúp cố định đầu tại chỗ. Quá trình làm mặt nạ mất khoảng 10 phút nhưng lịch hẹn có thể kéo dài đến 30 phút.
Mặt nạ cần phải vừa khít. Chúng tôi cần bệnh nhân phải cắt tỉa lông mặt (râu và ria mép) thật ngắn hoặc phải được cạo sạch trước khi đến lịch hẹn làm mặt nạ.
Có thể xảy ra trường hợp mặt nạ không vừa với bệnh nhân tại một thời điểm trong quá trình xạ trị; đó có thể là do bệnh nhân đã sụt cân hoặc vì lý do khác, trong trường hợp đó, cần điều chỉnh hoặc làm cái mới.
Hình ảnh bên dưới cho thấy cách làm mặt nạ:
Bác sĩ ung bướu có thể yêu cầu bệnh nhân ngậm vật chèn khoang miệng trong miệng khi chụp CT lập kế hoạch và trong các buổi điều trị. Vật chèn khoang miệng sẽ tách phần trên và dưới của miệng giúp giảm đau trong khi xạ trị.
Chụp CT
Bệnh nhân sẽ được chụp CT khi mang mặt nạ mới. Thông thường cần tiêm thuốc cản quang để ghi được hình ảnh CT rõ hơn. Các hình ảnh này được sử dụng để tái tạo hình ảnh không gian ba chiều vùng đầu - cổ của bệnh nhân. Sau đó, bác sĩ ung bướu sẽ sử dụng hình ảnh này để lập kế hoạch chính xác vùng xạ trị.
Có thể xảy ra trường hợp cần chụp CT lần thứ hai trong quá trình xạ trị, ví dụ như khi kích thước khối bướu giảm nhanh. Điều này cần thiết để điều chỉnh chính xác việc xạ trị của bệnh nhân.
ĐIỀU GI SẼ XẢY RA TRONG QUÁ TRÌNH XẠ TRỊ?
Tại mỗi buổi điều trị, bệnh nhân sẽ được yêu cầu thay trang phục, sau đó kỹ thuật viên xạ trị sẽ đưa bệnh nhân vào phòng xạ trị. Bệnh nhân sẽ nằm trên bàn điều trị, và được đặt mặt nạ lên mặt. Kỹ thuật viên xạ trị sẽ di chuyển bàn điều trị để bảo đảm bệnh nhân được đặt đúng vị trí. Khi vị trí bệnh nhân đã đạt yêu cầu, kỹ thuật viên xạ trị sẽ rời khỏi phòng.
Bệnh nhân sẽ được chụp kiểm tra tư thế thường xuyên bằng cách sử dụng tia X tạo ảnh trong quá trình xạ trị nhằm đảm bảo việc xạ trị đang được thực hiện chính xác. Sẽ có một thời gian ngắn để đánh giá hình ảnh kiểm tra và bệnh nhân có thể cảm thấy bàn điều trị chuyển động khi các kỹ thuật viên xạ trị điều chỉnh vị trí bàn từ bên ngoài phòng xạ trị.
Việc điều trị sẽ bắt đầu và máy sẽ chuyển động quanh bệnh nhân để chiếu xạ từ các góc độ khác nhau. Bệnh nhân sẽ không cảm thấy gì nhưng có thể nghe thấy âm thanh chuyển động của máy. Trong quá trình xạ trị, bệnh nhân sẽ phải ở một mình trong phòng nhưng kỹ thuật viên xạ trị sẽ luôn theo dõi bệnh nhân trên màn hình. Nếu cần hỗ trợ, bệnh nhân có thể giơ tay và kỹ thuật viên sẽ trở lại phòng.
Khi đặt bệnh nhân đúng vị trí, bàn điều trị sẽ nâng lên khá cao, vì vậy điều quan trọng là bệnh nhân không được cử động hoặc cố gắng rời khỏi bàn mà không có sự trợ giúp.
Sau khi xạ trị kết thúc, kỹ thuật viên xạ trị sẽ trở lại phòng, tháo mặt nạ và đưa bàn điều trị xuống thấp. Kỹ thuật viên xạ trị sẽ báo cho bệnh nhân biết đã an toàn để ngồi dậy và rời khỏi bàn.
Mỗi buổi xạ trị có thể mất từ 15-20 phút để xác định vị trí và chiếu xạ.
Các tác dụng phụ của xạ trị đối với vùng đầu, cổ và ngực có thể nặng hơn khi uống rượu bia và hút thuốc lá. Vì vậy, tất cả bệnh nhân nên bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia. Điều này đặc biệt quan trọng trong và ngay sau khi xạ trị.